می‌گویند تا از دل یک شخص جویا نشوی، نمی‌توانی حال او را درک کنی. امروز می‌خواهم از دل یک کوه سراغ بگیرم تا بگوید چه بر سرش آمده و چه روزهایی را پشت‌سر گذاشته است. این کوه در جنوب کشور ایستاده است و یکی از جاذبه‌های جذاب قشم به شمار می‌آید. همه ما آن را با نام غار خربس (تلفظ: خَربَس) می‌شناسیم.
در این مقاله قصد دارم هر آنچه در مورد غار خربس وجود دارد را با شما به اشتراک بگذارم و شما را بیشتر و بهتر با آن آشنا کنم. از جفت عقاب‌های عاشق که بر قله‌های آن زندگی می‌کنند تا خفاش‌های دم‌موشی در تاریک‌ترین گوشه‌های غار خواهیم آموخت. البته از اصل موضوع و احساس شگفتی در قدم‌زدن در بخش‌های مختلف غار خربس نیز غافل نخواهیم شد.
اگر قصد عزیمت به قشم و آشنایی با جذابیت‌های آن را دارید، اگر به آثار طبیعی علاقه‌مند هستید یا حتی اگر هیچ‌یک از موارد ذکر شده در مورد شما صدق نمی‌کند و فقط از کاوش در مکان‌های اسرارآمیز و پر از ابهام لذت می‌برید، با مجله گردشگری علی بابا همراه باشید.
غار خربس کجا واقع شده است؟
بهترین زمان برای بازدید از غار چه هنگامی است؟
بهترین زمان برای بازدید از این غار، فصل‌های پاییز و زمستان است که بهتر است آن را در برنامه صبحگاهی و قبل از گرم و شرجی‌شدن هوا قرار دهید.
غار خربس چه ویژگی‌هایی دارد؟
آشنایی با غار خربس، یکی از جاذبه‌های قشم
بسیاری از افراد این شهر ساحلی را به خاطر تفریحات آبی یا مراکز خریدش می‌شناسند. شاید با وجود آبوهوای شرجی و دلگیر قشم، کمتر کسی تمایل داشته باشد که به چنین جاذبه‌هایی برود و پله‌های زیاد غار خربس را عبور کند اما اگر بیشتر با داستان این غار آشنا شوید، ممکن است تصمیم بگیرید که پله‌ها را یکی‌یکی کرده و خودتان را به ورودی آن برسانید.
وقتی پا از این شهر ساحلی فراتر می‌گذارید و به سمت روستاهای رمزی چون خربس و رمچاه پیش می‌روید، در سمت راست جاده تابلویی را مشاهده می‌کنید که شما را به‌سمت غار خَربَس راهنمایی می‌کند.
عکس از: سایت Apochi
این غار سنگی زیبا که یکی از پدیده‌های مهم زمین‌شناسی به شمار می‌آید، در ۱۱ کیلومتری جنوب قشم و بر روی صخره‌ای به ارتفاع ۲۰ تا ۳۰ متر (معادل یک ساختمان ۷ تا ۱۰ طبقه) شکل‌گرفته است. به محض رسیدن به غار خربس، تابلوی بزرگی را مشاهده خواهید کرد که به طور مختصر به معرفی این اثر طبیعی زیبا می‌پردازد.
در بالای تابلو نام غار خَربَس (خربس) حک شده است. در ادامه متوجه خواهید شد که این منطقه و جاذبه‌های اطراف آن پر از جذابیت‌های طبیعی و فرهنگی است. آیا شما هم به سفر به این مکان هیجان‌انگیز فکر می‌کنید؟ در نظرات زیر تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید!
این جاذبه‌ها تحت نظر اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار دارند. با گذری به تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷، متوجه می‌شوید که مسئولان میراث فرهنگی بیکار ننشسته‌اند و در آن تاریخ (حدود ۲۳ سال پیش) با شماره ثبت ۲۱۹۷، غار خربس را به‌عنوان یک اثر ملی به ثبت رسانده‌اند.
عکس از: سایت Pinterest
قدمت غار خربس چقدر است؟
غار خربس واقع در پیشانی یک کوه مشرف بر ساحل جنوبی جزیره قشم، در دل ارتفاعات روستای خربس جای دارد. این غار شگفت‌انگیز با معماری خاص و رمزآلودش، ادامه دهنده چین‌خوردگی‌های رشته کوه‌های زاگرس است. هرچند که ارتفاع کمتری نسبت به آن‌ها دارد، اما به‌راحتی می‌توان آن را جزء سلسله کوه‌های زاگرس شمرد.
وقتی سیر کنید و چند وب‌سایت تاریخی را مورد بررسی قرار دهید، متوجه خواهید شد که غار خربس به دوران مادها برمی‌گردد، یعنی حدود ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح. این زمان برای نوشتن از کتیبه و سنگ‌نوشته استفاده می‌شده است.
عکس از: حسین خسروی
اما از نظر اداره میراث فرهنگی، این غار به دوران ساسانیان و اشکانیان تعلق دارد، یعنی حدود ۸۰۰ سال پس از حکومت مادها. بنابراین می‌توان گفت غار خربس حداقل ۱۵۰۰ سال قدمت دارد.
با اینکه تاریخ‌ها در مورد سن این غار متفاوت است، اما هیچ یک بر اهمیت و ارزش طبیعی آن تأثیری ندارند و این غار در واقع قدیمی‌ترین جاذبه منطقه قشم محسوب می‌شود.
غار خربس، دنیایی از شگفتی زیر آب
در گذر زمان، با کاهش سطح آب دریا در دل کوه، حفره‌های تودرتویی در آن شکل گرفته که با هنر مردم و کنده‌کاری‌هایی که بر روی آن‌ها انجام شده، عمق و وسعت بیشتری به خود گرفته‌اند. البته نظریه دیگری نیز وجود دارد که معتقد است این حفره‌ها در اثر تغییرات طبیعی ناشی از امواج و گرداب‌ها در دل صخره‌ها ایجاد شده‌اند.
وجود صدف‌هایی بر روی دیوارهای غار گواه بر این است که این مناطق در گذشته زیر آب بوده‌اند و این نظریه اولیه، یعنی کاهش سطح آب دریا و ظهور این کوه به خشکی را تقویت می‌کند.
عکس از: سایت ایرنا
غار خربس واقع در کوه مشرف به دریا، تصور زیبا و شگفت‌انگیزی از تاریخ طبیعی دارد. این مکان به تدریج بر اثر فرسایش امواج دریا شکل گرفته و امروز شاهد ترکیبی از زیبایی‌های طبیعی و دست‌ساخته‌های انسانی است.
ماجراجویانی که به دیدن غار خربس می‌آیند، می‌توانند آثار هنری دست‌ساخته انسان‌ها را در کنار ظروف طبیعی مشاهده کنند. حفره‌هایی که به وجود آمده‌اند، به دقت و با مهارت سنگ‌تراشان در حال پردازش و شکل‌دهی بیشتر شده‌اند.
شایان ذکر است که دیوارهای غار به دلیل نرمی جنس سنگ، در برابر فرسایش بسیار آسیب‌پذیر هستند و به همین دلیل، حکاکی و کنده‌کاری بر روی آن‌ها به راحتی انجام می‌شود.
عکس از: سایت ایرنا
برای مشاهده آثار انسانی در ساختار این غار، فقط کافی است به دیواره‌ها نگاه کنید. در سمت راست ورودی، علاوه بر ورودی‌ها و دالان‌های جدید، نقش‌های باقی‌مانده از حکاکی سنگ‌تراشان در دیوارها قابل مشاهده است. این آثار با دقت طراحی شده‌اند تا به اصالت این پدیده طبیعی آسیبی نرسانند.
غار خربس، یک جاذبه دو طبقه
غار خربس، یک نمونه بارز از معماری صخره‌ای به حساب می‌آید که بر پیشانی کوهی در جزیره قشم قرار دارد و در مقابل آن دشت وسیع و قبرستان اسلامی واقع شده است.
به هنگام نزدیک شدن به غار، شما به یک سازه دو طبقه پی خواهید برد. وقتی به طبقه اول وارد شوید، با یک دالان طبیعی و سه حفره روبرو می‌شوید. برای کشف تالار اصلی و جایی که تمامی داستان‌ها به آن تعلق دارد، باید به طبقه دوم بروید.
عکس از: حسین خسروی
طبقه دوم که هسته اصلی غار است، دارای یک فضای مرکزی بزرگ یا تالار می‌باشد. این مکان می‌تواند به عنوان محل پرستش خورشیدپرستان و تجمع مردم تلقی شود. اطراف این تالار، راهروها و فضاهای کوچک موجود است که به شکل اتاق‌هایی به صورت حلقه‌ای به هم متصل هستند.
در انتهای راهروی جنوبی تالار، یک حفره چاه‌مانند وجود دارد که برای جمع‌آوری آب باران و استفاده از آن در مواقع بحران ایجاد شده و معمولاً در فصول بارانی پر آب خواهد بود.
وقتی از بیرون به غار نگاه می‌کنید، تصاویر زیبایی از دل طبیعت و تاریخ را پیش چشمانتان به تصویر می‌کشد. آیا شما هم تا به حال به ماجرای شگفت‌انگیز غار خربس فکر کرده‌اید؟ نظرات خود را برای ما بنویسید! آیا شما تجربه‌ای از سفر به این غار دارید؟
دریچه‌ای که به دشت می‌نگرد
در دل این غارها، دریچه‌هایی وجود دارند که مانند پنجره‌ای عمل کرده و نور را به داخل می‌آورند. این روشنایی به زندگی غار و تمام جزییات آن زندگی می‌بخشد.
حالا که با ساختار کل غار خربس آشنا شدیم، بیایید به ابعاد آن نگاهی بیندازیم. در طبقه دوم این غار، اتاق‌هایی را مشاهده می‌کنید که با دالان‌هایی به یکدیگر متصل شده‌اند. این اتاق‌ها به اندازه ۴ در ۵.۵ متر بوده و تالار مرکزی با مساحت نزدیک به ۲۵ مترمربع را احاطه کرده‌اند. جالب است بدانید این تالار را می‌توان با دو قالی ۱۲ متری فرش کرد!
عکس از: حسین خسروی
قابل ذکر است که در این تالار دو طاقچه وجود دارد که احتمالاً از آن‌ها به عنوان جاچراغی استفاده می‌شد.
جانوران در ارتفاعات و عمق غار خربس
آیا می‌توانید تصور نمائید که چه گونه‌های خاصی از جانوان در این غار زیبا زندگی می‌کنند؟ در ارتفاعات غار خربس، یک جفت عقاب ماهی‌گیر زندگی می‌کنند. مشاهده این عقاب‌های جالب که سال‌هاست کنار یکدیگر هستند، از نزدیک ممکن نیست، اما اگر شانس آورید، می‌توانید آن‌ها را در هنگام پرواز ببینید. این عقاب‌ها در حقیقت از گونه‌های نادر به شمار رفته و حفاظت از آن‌ها بسیار حائز اهمیت است.
عکس از: حسین خسروی
اما حیات‌وحش این غار فقط به این جفت عقاب محدود نمی‌شود. گونه‌هایی از خفاش‌های دم‌موشی نیز در حفره‌ها و زوایای تاریک این غار زندگی می‌کنند. با توجه به اینکه این خفاش‌ها نیز از گونه‌های نادر و در حال انقراض‌اند، حفظ تنوع زیستی غار خربس از اهمیت بسیاری برخوردار است.
کاربرد غار خربس از گذشته تا الآن
ظاهر صخره‌ای باوقار، روزنه‌های نور، تالارها و دالان‌های فراوان این غار شگفت‌انگیز، روایتگر داستان‌ها و روزهای پر از چالش آن است که آشنایی با آن خالی از لطف نیست.
عکس از: حسین خسروی
غار خَربَس که همچنین به نام غار خوربس نیز شناخته می‌شود، محل تجمع خورشیدپرستان بوده است. بر اساس داستان‌ها، این غار در زمان‌های گذشته مکانی مقدس بود که به عنوان معبد مهری یا پرستش‌گاه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. آیا شما هم در مورد تاریخچه این مکان شگفت‌انگیز چیزهایی می‌دانید؟ در کامنت‌ها برای ما بنویسید!
الهه میترا، که به عنوان مکانی برای برگزاری مراسم یادبود مردگان مورد استفاده قرار می‌گرفت، با ورود به آیین زرتشت به فرم و کارکرد جدیدی تبدیل شد. از آن زمان، این غار به عنوان استودانی برای نگهداری استخوان‌های درگذشتگان به کار می‌رفت که در زبان محلی به آن «استودان» گفته می‌شود.
پس از مکان عبادی و سکونتگاه مردگان، نوبت به حفاظت از زندگی‌پژوهان می‌رسد. شاید داستان‌های زنده و هیجان‌انگیز غار خربس در دل این بخش نهفته باشد، زیرا روایت شده است که این غار پناهگاهی برای مردم بی‌دفاعی بوده که به حملات دزدان دریایی گرفتار شده بودند.
عکس از: سایت ایرنا
حفره‌ها و اتاقک‌های داخله غار برای نگهداری آب، غذا و سنگ‌هایی برای دفاع طراحی شده بودند تا کودکان، زنان و افراد مسن بتوانند در زمان حمله به آنجا پناه ببرند و جوانان با آرامش بیشتری به میدان جنگ بروند. به گمان می‌رسد در گوشه و کنار این غار، می‌توان حس‌های همدلی، همراهی و عشق را حس کرد.
امکانات رفاهی موجود در غار خربس
حالا که بر سر این غار و دل کوه هستید، فراموش نکنید که با یک بیابان خشک روبرو نیستید. در واقع، امکانات رفاهی غار خربس برای بازدید دو یا سه ساعته بسیار مناسب است. در جلوی غار یک فضای باز وجود دارد که به عنوان پارکینگ خودروها استفاده می‌شود. همچنین سرویس‌های بهداشتی آن تمیز و به خوبی تجهیز شده هستند.
عکس از: حسین خسروی
اگر به خرید و سوغات نیز علاقه دارید، چندین غرفه نزدیک به غار خربس وجود دارد که می‌توانید انواع خوراکی‌های محلی، سوغاتی‌ها و صنایع دستی زیبای جزیره قشم را از آنجا تهیه نمایید.
تنها نکته‌ای که در هنگام بازدید از این غار باید به آن توجه داشت، وجود تعداد زیادی پله است. به همین دلیل، پیشنهاد می‌کنم افرادی که دارای مشکلات زانو هستند، افراد معلول حرکتی وابسته به ویلچر و هر کسی که توانایی بالا رفتن از پله‌های زیاد را ندارد، متناسب با شرایط خود از بازدید این شگفتی غار صرفنظر کند.
عکس از: سایت Apochi
ساعت بازدید از غار خربس چه‌گونه است؟
سفر به غار خربس
امکان بازدید از این غار در تمام طول سال فراهم است؛ اما به‌دلیل گرمای هوا و شرجی بودن منطقه، توصیه می‌شود در فصل‌های خنک‌تر از این غار شگفت‌انگیز دیدن کنید. ساعات بازدید نیز همه‌روزه از ساعت ۶ صبح تا ۵ عصر است و حدود یک تا دو ساعت زمان میبرد.
عکس از: سعید زارع
بهترین زمان برای دیدن غار خربس
به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و نوع آبوهوای قشم، بهترین زمان برای سفر به این منطقه فصل‌های پاییز و زمستان است. از این رو، می‌توان گفت بهترین زمان بازدید از غار خربس نیز در همین فصل‌ها است؛ چراکه بالا رفتن از پله‌ها برای بازدید از غار در هوای گرم و شرجی می‌تواند طاقت‌فرسا باشد.
به شما پیشنهاد می‌کنم حتی اگر در فصل مناسب سفر می‌کنید، بازدید از این غار را به ساعات صبح نزدیک کنید که هوا خنک‌تر است و از تجربه خود لذت بیشتری ببرید.
عکس از: سایت تسنیم
غار خربس در کجا قرار دارد؟
آدرس: جزیره قشم، کیلومتر ۱۱ جاده جنوبی
فرصت دیدن جذابیت‌های اطراف غار خربس را از دست ندهید!
با یک تیر چند نشان بزنید! اگر تا غار خربس آمده‌اید و وقت کافی دارید، به جاهای دیدنی نزدیک این محل نیز سری بزنید.
- دره ستارگان، که ۹ کیلومتر از غار خربس فاصله دارد، یکی از شاهکارهای نادر طبیعت در قشم است. در این دره اشکال عجیب و غریب از خاک، سنگ و ماسه دیده می‌شود. مردم محلی بر این باورند که روزگاری ستاره‌ای بر قلب جزیره افتاده و این اشکال زیبا را به وجود آورده است.
- جزایر ناز که حدود ۱۶ کیلومتر از غار خربس فاصله دارند، به‌عنوان یکی از عجایب هفت‌گانه قشم شناخته می‌شوند. این جزایر با تمام سواحل دیگر که تا کنون دیده‌اید متفاوت است؛ چراکه اینجا فرصت پیاده‌روی در دریا را خواهید داشت. فقط کافی است در زمان جزر آب، به این نقطه سر بزنید و مسیر باریک شنی و صخره‌هایی را که از دریا نمایان می‌شوند، ببینید و از آن عبور کنید.
- جزیره هنگام نیز در نزدیکی خربس واقع شده است. اگر به دنبال جزیره‌ای سنتی با دلفین‌های خوش‌برخورد، حیات وحش جذاب، نخلستان‌های دیدنی، کوه‌های آهکی و بازارهای جالب هستید، این جزیره گزینه‌ای عالی برای شما خواهد بود.
عکس از: سعید زارع
غار خربس و شگفتی‌های آن
در این مطلب به بررسی یکی از جاذبه‌های بی‌نظیر قشم، یعنی غار خربس خواهیم پرداخت. پس از یک معرفی کلی درباره موقعیت جغرافیایی این مکان خارق‌العاده، سراغ نظریه‌های متنوعی درباره چگونگی شکل‌گیری و تاریخچه آن خواهیم رفت.
عکس از: قشم ویزیت
پس از آشنایی با بخش‌های مختلف این غار دو طبقه، به بررسی هنر و تغییراتی که هنرمندان قدیمی در ساختار آن ایجاد کرده‌اند خواهیم پرداخت. همچنین، امکانات موجود، زمان مناسب برای بازدید، بهترین فصل سفر به این غار، آدرس آن و جاذبه‌های گردشگری نزدیک به آن را نیز معرفی خواهیم کرد.
